Lễ cúng ông Công ông Táo, hay còn gọi là Táo quân, là một lễ cúng truyền thống của người Việt Nam, được tổ chức vào ngày 23 tháng Chạp Âm lịch hàng năm. Đây là dịp để mọi người bày tỏ lòng biết ơn đến Táo quân, vị thần bếp, người đã cai quản bếp núc và giữ lửa cho gia đình trong suốt một năm qua. Mâm cúng ông Công ông Táo thường được chuẩn bị rất chu đáo và đầy đủ, với đủ các loại lễ vật như hoa quả, bánh kẹo, tiền vàng, quần áo mới và đặc biệt là một con cá chép sống.
Cùng bongdaphui.vn tìm hiểu chi tiết về lễ cúng ông Công ông Táo và những lưu ý khi đặt mâm cúng ông Công ông Táo.
Lịch sử và ý nghĩa của mâm cúng ông Công ông Táo
Theo truyền thuyết, ông Công ông Táo là vị thần bếp, được chọn lựa và phong chức bởi Ngọc Hoàng Thượng đế để cai quản vận may, phúc phần và chuyện bếp núc trong từng gia đình.
Nhiều người thường gọi là ông Công ông Táo, nhưng thực chất 2 cái tên này là cùng 1 người. Ông Công (thổ Công) chính là chỉ đến vị thần Táo Quân của mỗi gia đình trong coi cho phần đất đai của gia chủ không bị ma quỷ, điềm xui. Mỗi vào dịp cuối năm, người dân sẽ làm lễ cúng ông Táo vào ngày 23 tháng chạp âm lịch để tiễn đưa ông Táo về trời bẩm báo những chuyện đã xảy ra với gia đình với Ngọc Hoàng trong suốt 1 năm vừa qua về mọi chuyện từ cách hành xử, tích đức như thế nào, hành thiện hay hành ác,…
Chính vì vậy, vào ngày này mỗi năm, mọi gia đình đều tổ chức lễ cúng ông Công ông Táo để tạ ơn các ngài đã phù hộ, che chở cho gia đình và cầu chúc cho năm sau mọi việc suôn sẻ, tài lộc dồi dào. Mâm cúng ông Công ông Táo với đủ các thức quả, hoa trái cùng lời khấn thành tâm chính là lời tri ân, bày tỏ sự tôn kính và biết ơn sâu sắc tới hai vị thần bếp của người Việt.
Những bước cần chuẩn bị cho mâm cúng ông Công ông Táo
Để chuẩn bị một mâm cúng ông Công ông Táo đúng cách, bạn cần chuẩn bị những đồ vật sau:
Lễ vật cúng ông Công ông Táo bao gồm:
- Một con cá chép sống
- Một đĩa hoa quả (5 loại quả khác nhau)
- Một đĩa bánh kẹo
- Một đĩa trầu cau
- Một ít tiền vàng
- Một chén nước
- Một chén rượu
Thực đơn mâm cúng ông Công ông Táo thường có
Ngoài các lễ vật bắt buộc như đã nêu ở trên, các món ăn trong thực đơn mâm cúng ông Công ông Táo cũng rất quan trọng, thể hiện sự chu đáo và lòng thành kính của gia chủ.
Một số món ăn truyền thống thường có trong thực đơn mâm cúng Táo quân:
-
Gà luộc
-
Canh rau củ hầm xương
-
Canh măng miến
-
Rau luộc
-
Xôi
- Thịt bò xào,…
Cách sắp xếp mâm cúng ông Công ông Táo đúng cách
Để sắp xếp mâm cúng ông Công ông Táo đúng cách, chu đáo, bạn cần lưu ý những điều sau:
- Sắp xếp gọn gàng, ngăn nắp, không để các đồ vật tràn lan hay lộn xộn.
- Các lễ vật và đồ cúng phải xếp theo trật tự: Phía trước là cá chép, hai bên là hoa quả và bánh kẹo. Phía sau cá chép là tiền vàng.
- Các loại đồ ăn, trái cây cần xếp riêng biệt từng nhóm, không để lẫn lộn vào nhau.
- Đặt bài vị thần với tên “Công Táo chư vị” ở vị trí trang trọng nhất.
- Để ý tới hướng của mâm cúng. Thông thường hướng mặt của cá chép quay ra cửa chính để tiễn đưa các ngài lên thiên đình.
Ngoài ra, về màu sắc trang trí, nên dùng những màu sắc tươi sáng, vui mắt. Có thể kết hợp chủ đạo đỏ và vàng để thể hiện sự may mắn, tài lộc.
Nghi thức cúng ông Công ông Táo
Nghi thức cúng ông Công ông Táo diễn ra như sau:
- Vào sáng sớm ngày 23 tháng Chạp, mọi người trong gia đình tắm rửa sạch sẽ, thay quần áo đẹp.
- Chuẩn bị sẵn mâm cúng với đầy đủ lễ vật. Kiểm tra lại xem con cá chép còn sống khỏe mạnh không.
- Gia chủ thắp nhang khởi đầu nghi thức cúng bái.
- Đọc bài khấn vái với giọng nghiêm túc, rõ ràng từng chữ một để dâng lời cảm tạ đến các vị thần.
- Sau phần nghi thức chính là phần hóa vàng tiền cho ông Công ông Táo.
- Cuối cùng là phần tiễn đưa cho ông Công ông Táo bằng cách gắn một miếng giấy vàng lên lưng con cá chép và thả cá ra sông.
Giờ đẹp cúng ông Công ông Táo
Theo phong tục cổ truyền, giờ Tý (00:00 – 02:00) và giờ Sửu (01:00 – 03:00) vào ngày 23 tháng Chạp âm lịch được coi là giờ vàng để thực hiện nghi thức cúng tết Táo quân.
Đây là khoảng thời gian thích hợp nhất để tạ lễ các vị thần linh, cũng là lúc ông Công ông Táo chuẩn bị lên đường về trời tâu trình công việc đã làm xong trong năm cũ và bắt đầu làm việc cho năm mới.
Ngoài giờ Tý, giờ Sửu ra, một số gia đình có thể linh động lựa chọn thời gian thuận tiện khác trong ngày 23 để tiến hành nghi lễ. Tuy nhiên cần tránh những giờ hoàng đạo như giờ Thìn, giờ Tuất để đảm bảo cúng vái được thành tâm và thuận lợi.
Lưu ý khi cúng mâm tất niên để mang lại may mắn cho gia đình
Những năm gần đây, một số gia đình có xu hương kết hợp giữa lễ cúng ông Công ông Táo và lễ cúng tất niên trong cùng 1 ngày để giảm bớt lượng công việc. Khi làm lễ cần lưu ý phân chia rõ 2 mâm cúng tất niên và mâm cúng ông Công ông Táo rõ ràng vì lễ vật là khác nhau.
Văn khấn khi cúng ông Công ông Táo
Lời văn khấn khi cúng tất niên ông Công ông Táo cần thành tâm, chân thành. Người đọc khấn nên tập trung tối đa, phát âm chuẩn mực, trầm ấm và từ tốn.
Nội dung văn khấn phải bao gồm lời cảm tạ ơn trên đã phù hộ độ trì cho gia đình được mọi sự như ý, bình an trong năm qua. Đồng thời cũng xin gia đình được phúc lộc đề huề, vạn sự tốt lành trong năm mới. Lưu ý không được thêm bớt, sửa chữa lời văn khấn một cách tuỳ tiện.
Ai là người đọc bài văn khấn
Người đọc lời khấn cúng tất niên ông Công ông Táo thường là gia chủ, người có uy tín cao nhất trong gia đình. Nếu gia chủ vắng mặt hoặc có bệnh tật, có thể cử người đại diện thay thế để đọc văn khấn thay. Người đọc cần tập trung và có thái độ thành kính, khẩn thiết.
Nơi đặt mâm cúng ông Công ông Táo
Nơi đặt mâm cúng tết Táo quân cần phải sạch sẽ, gọn gàng. Thông thường được bày biện ngay trên bếp lửa hoặc một góc riêng trong bếp. Ngoài ra, tùy gia đình, có thể đặt mâm cúng ở phòng khách, phòng thờ hoặc ban thờ chung của cả nhà. Mâm cúng không nên để ở chỗ âm u, xó xỉnh khó vệ sinh.
Lời kết
Tết ông Công ông Táo là một phong tục đẹp của người Việt, thể hiện lòng biết ơn vô hạn của con người với thiên nhiên và các vị thần linh đã phù trợ và che chở cho cuộc sống muôn màu muôn vẻ. Mâm cúng tất niên được chuẩn bị công phu, tinh tươm, khắc ghi ân nghĩa trời biển và kỳ vọng về một năm mới thắng lợi, phồn vinh.
Chúc mọi nhà một năm mới an khang, thịnh vượng!
>>Xem thêm:
